Türkiye’de kurulan koalisyon hükümetleri listemizde 1960’lı yıllardan itibaren kurulan ve demokrasi tarihimize kazınan koalisyon hükümetlerini sıralayacağız.
Türkiye’de kurulan koalisyon hükümetleri:
1) 1961-1962 yılları arasında Cumhuriyet Halk Partisi ve Adalet Partisi koalisyonu Türkiye’de kurulan koalisyon hükümetleri arasında ilki temsil ediyor. Bu dönemde darbecilerin hazırladığı anayasa değişikliği teklifi, halk oylamasında kabul edildi. 1961’de yapılan genel seçimlerin ardından meclis, Milli Birlik Komitesinin başkanlığını yapan Cemal Gürsel’i Cumhurbaşkanı olarak seçti.
2) 1962-1963 arasında Cumhuriyet Halk Partisi – Yeni Türkiye Partisi – Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi ve Bağımsızlar koalisyonu ikinci İnönü koalisyonu oldu. CHP-AP hükümetinin dağılmasından sonra yine İsmet İnönü başbakanlığında 25 Haziran 1962’de kurulan koalisyon hükümetinde Yeni Türkiye Partisi ve Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi milletvekilleri yer aldı.
3) 1963-1965 Cumhuriyet Halk Partisi – Bağımsızlar koalisyonu, ikinci koalisyon hükümetinin dağılmasından sonra Başbakan İsmet İnönü, parlamentoda bulunan bağımsız milletvekilleri ile anlaşarak yeni hükümeti kurdu. Türkiye’de kurulan koalisyon hükümetleri arasında üçüncü İnönü koalisyonu olarak biliniyor.
4) 26 Ocak 1974 – 17 Kasım 1974 Cumhuriyet Halk Partisi – Millî Selamet Partisi koalisyonu, Kıbrıs Barış Harekatı’nı gerçekleştiren hükümet olarak biliniyor. Bu dönem aynı zamanda Bülent Ecevit’in “Karaoğlan”, Necmettin Erbakan’ın “Mücahid” unvanını kazandığı dönem olarak hafızalara kazındı.
5) 31 Mart 1975 – 21 Haziran 1977 Adalet Partisi – Millî Selamet Partisi – Milliyetçi Hareket Partisi – Cumhuriyetçi Güven Partisi koalisyonu Sadi Irmak’ın başkanlığında Türkeş, Erbakan ve Demirel ile kuruldu. Türkiye’de kurulan koalisyon hükümetleri arasında I. Milli Cephe Hükümeti olarak adlandırıldı.
6) 21 Temmuz 1977 – 5 Ocak 1978 Adalet Partisi – Millî Selamet Partisi – Milliyetçi Hareket Partisi koalisyonu, II. Milli Cephe Hükümeti olarak tekrar kuruldu. Bu dönemde Türkiye büyük siyasi krizlerle çalkalandı. Yaşanan siyasi ve toplumsal krizler, içeride büyük bir sıkıntının oluşmasına neden oldu. Aralık 1978’de Maraş Katliamı ve 11 milletvekilinin AP’den istifa etmesiyle bu hükümet düştü.
7) 20 Kasım 1991 – 16 Mayıs 1993 Doğru Yol Partisi – Sosyaldemokrat Halkçı Parti koalisyonu, Demirel’in Cumhurbaşkanı seçilmesinden sonra Erdal İnönü’nün başbakanlığında, daha sonra da Tansu Çiller’in başbakanlığı ile devam etti. 1995’de Tansu Çiller’in başbakanlığında kurulan DYP azınlık hükümetiyle sona erdi.
8) 25 Haziran 1993 – 5 Ekim 1995 Doğru Yol Partisi – Sosyaldemokrat Halkçı Parti Koalisyonu, 50. Türkiye Hükümeti veya I. Çiller Hükümeti, Doğru Yol Partisi Genel Başkanı ve İstanbul Milletvekili Tansu Çiller’in başkanlığında, 25 Haziran 1993 tarihinde kuruldu. Hükümet 5 Ekim 1995 tarihine kadar görev yaptı.
9) 30 Ekim 1995 – 6 Mart 1996 Doğru Yol Partisi – Cumhuriyet Halk Partisi arasında mutabakata varılan protokol sonrası Deniz Baykal ve Tansu Çiller tarafından kurulan koalisyon, 30 Ekim 1995 yılında göreve başladı. İki parti, Gümrük Birliği, siyasi partiler yasasında değişiklik ve tüm kararnamelerin Başbakan ve Başbakan yardımcısının imzası ile çıkarılması gibi konularda protokol imzaladı. Koalisyonu, büyük krizlerin patlak verdiği dönem olarak hatırlanıyor.
10) 6 Mart 1996 – 28 Haziran 1996, Anavatan Partisi ile Doğru Yol Partisi’nin Mesut Yılmaz ve Tansu Çiler öncülüğünde kurduğu “ANAYOL” koalisyonu, Türkiye’de kurulan koalisyon hükümetleri arasında en kısa ömürlüsü oldu.
11) 28 Haziran 1996 – 30 Haziran 1997 Refah Partisi – Doğru Yol Partisi koalisyonu, akıllarda 28 Şubat 1997’de MGK’da alınan kararlarla Erbakan hükümetine yönelik postmodern darbe ile yer etti.
12) 30 Haziran 1997 – 11 Ocak 1999 Anavatan Partisi – Demokratik Sol Parti – Demokrat Türkiye Partisi koalisyonu, CHP’nin hükümete desteğini geri çekmesi ve hükümet aleyhine gensoru önergesi vermesinden sonra “ANASOL-D” olarak adlandırılan hükümet 1999’da düştü.
13) 28 Mayıs 1999 – 18 Kasım 2002 Demokratik Sol Parti – Milliyetçi Hareket Partisi – Anavatan Partisi koalisyonu, Türkiye’de kurulan koalisyon hükümetleri listemizdeki son koalisyon oluyor. Bülent Ecevit, Devlet Bahçeli ve Mesut Yılmaz liderliğinde 1999’da kurulan koalisyon hükümeti 2001 krizinin ardından erken seçim kararı aldı.
(BETÜL YENİLMEZ)
