Yok olmaya yüz tutan zanaat, Mehmet Delibaş’ın ellerinde yaşamaya devam ediyor
Asırlık zanaat yok oluyor
İnsanlık tarihinin en eski mesleklerinden biri olan bakırcılık, M.Ö. 7000’lere, Kalkolitik Çağ’a kadar uzanan köklü geçmişine rağmen günümüzde yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Türkiye’de artık sayılı ustaların devam ettirdiği bu meslek, Kütahya’da ise yalnızca Mehmet Delibaş tarafından sürdürülüyor.
Osmanlı’dan günümüze uzanan miras
Osmanlı döneminde önemli bir zanaat merkezi olan Kütahya, çinicilik, seramik ve nakkaşlıkla birlikte bakırcılıkta da öne çıkıyordu. Bakırcılar Çarşısı’nın son temsilcisi olan Delibaş, babasından kalan mesleği 15 yaşından beri sürdürüyor.
Teknolojinin gölgesinde kaybolan meslek
Fabrika üretimlerinin yaygınlaşmasıyla birlikte bakırcılık el emeği değerini kaybetti. CNC makinelerinde seri üretimle binlerce cezve üretilirken, Delibaş aynı cezveyi bir günde el işçiliğiyle imal ediyor. Ancak el emeği ürünlerin maliyetli olması nedeniyle müşteriler ucuz fabrikasyon ürünlere yöneliyor.
Delibaş, bakırcılığın geleceğe aktarılması için yerel yönetimlerin devreye girmesi gerektiğini vurguluyor. Çırakların mesleğe kazandırılması için maddi destek, sigorta ve maaş imkânlarının sağlanmasının şart olduğunu dile getiriyor.
El emeğiyle çalışmanın stres attığını ve mesleği severek yaptığını belirten Delibaş, işin ancak şevkle icra edildiğinde gerçek anlamda sanat eseri ortaya çıkacağını söylüyor. “Sanatkarın gönülden çalışması gerekir, aksi halde ortaya çıkan iş kusurlu olur” sözleriyle mesleğin ruhunu özetledi.
Geçmişin kalitesiyle bugünün farkı
Delibaş, antika bakır eşyaların değerine dikkat çekerek, eski ustaların kalın ve dayanıklı malzemelerle ürettiği bakırların bugünkü fabrikasyon ürünlerden çok daha sağlam olduğunu ifade ediyor.
Kütahya’da bakırcılık mesleğini sürdüren tek kişi olduğunu söyleyen Delibaş, Türkiye genelinde de bu mesleği yapan usta sayısının çok azaldığını belirtti. Delibaş, “Kütahya’da kalmadı, bitti. En son bir ustam vardı, yaklaşık birkaç yıl önce vefat etti. Ben onun kalfasıyım, hâlâ çalışıyorum ama ustalığın sonu yok. Türkiye’de ise sayılı çekiç ustası kaldı. Sıvama değil, elle kesim yapıp örs üzerinde çekiçle işleyen gerçek ustalardan söz ediyorum. Bildiğim kadarıyla Türkiye’de üç usta var: Biri Kütahya’da ben, biri Diyarbakır’da, biri de İstanbul’da. İstanbul’da ayrıca tarihi bir hanın içinde alem ustası olarak çalışan bir usta daha olduğu söyleniyor. Belki Mardin taraflarında veya başka yerlerde de vardır, ama benim bildiğim kadarıyla çekiçle çalışan usta sayısı üç” dedi.
Türkiye’de yalnızca üç usta kaldı
Kütahya’daki son bakırcı olan Delibaş, Türkiye genelinde de bu mesleği geleneksel yöntemlerle sürdüren yalnızca üç usta kaldığını belirtiyor: Biri Kütahya’da kendisi, diğerleri ise Diyarbakır ve İstanbul’da.