Çölyak hastalığı bağırsaklarda sindirimin oluşmasını sağlayan yapıların bozulmasına neden olan ve bundan dolayı besinlerin emilimini engelleyen alerjik bir sindirim sistemi hastalığı olarak tanımlanabilir. Bağırsaklarda oluşan bu hasarın nedeni tükettiğimiz buğday, arpa, yulaf ve çavdar gibi pek çok besinin içerisinde bulunan gluten adı verilen bir proteindir. Çölyak hastalığı kalıtsal yollarla aileden geçen genetik bir hastalıktır. Çölyak hastalığı kişide hayatının herhangi bir zamanında meydana gelebilir. Çölyak hastalığı bazen bir ameliyatın, doğumun, gebeliğin, stresin ya da viral enfeksiyonun ardından ortaya çıkabileceği gibi hiçbir nedene bağlı olmadan da gün yüzüne çıkabilir. Hastalık çocuklarda, ergenlik döneminde, orta yaşlı insanlarda, yaşlılarda görülebilir. Çölyak hastalığı insanın hayatını tamamen değiştirmesi ihtiyacını doğurabilir. Ancak bu durum kişinin hayatının zorlaşacağı anlamına gelmez. Değişmesi gereken ilk şey hastanın beslenme tipidir, çölyak hastalığında beslenme çerçevesinde hastaların kesinlikle glutenli yiyecekler tüketmemesi gerekir. Bu nedenle hastalar için bir diyetisyen tarafından özel bir beslenme programı hazırlanmasında fayda vardır. Çünkü hasta içinde gluten bulunmasın diye beslenmesini tamamen azaltırsa bu durum birtakım sorunları beraberinde getirebilir.
Çölyak Hastalığında Beslenme Konusunda Dikkat Edilmesi Gerekenler
Özellikle süt, et, sebze, yumurta ve balık gibi doğal besinlerin tüketimine özen gösterilmelidir.
Marketlerden satın alacakları besinlerin etiketleri iyi okunmalıdır. Eğer üzerinde etiket olmayan bir besinse özellikle dikkatli olunmalıdır.
Benzer şekilde beslenme haricinde içerisinde gluten bulunan ilaçların, şampuanların, kremlerin ya da kozmetik ürünlerin tüketiminde dikkatli olunmalıdır.
Besinler pişirileceği ya da hazırlanacağı zaman da o besinlerin hiçbir şekilde içerisinde gluten bulunan besinlere temas etmemiş olmasına özen gösterilmelidir.
İçerisinde buğday olmayan besinler de gluten içerebileceği için bu besinlerin tüketiminde titiz davranılmalıdır.
Özellikle içeriği konusunda tam olarak fikir sahibi olmadıkları hiçbir besin tüketilmemelidir.
Çölyak hastalığı bulunan kişiler bazen vitamin ve mineralleri ihtiyaçları kadar alamayabilir. Bu yüzden bir beslenme ve diyet uzmanından yardım alarak bu tip vücutlarında eksik olan vitamin ve mineralleri karşılayacak beslenme programları yapılmasında her zaman fayda vardır.
Bazı çölyak hastalığı bulunan kişilerde süt de çeşitli sorunlara neden olabileceği için bu besinlerin tüketimi ve miktarları konusunda destek alınmalıdır.
Çölyak hastalığı olmadan glutensiz diyet yapmak sağlıklı mıdır?
Çölyak tanısı veya çölyak olmayan gluten hassasiyeti tanısı olmayan; glutene karşı herhangi bir intoleransı olmayan kişilerin glutensiz diyet yapması ekstra bir sağlık yararı sağlamamaktadır.
Sağlıklı kişilerin glutensiz diyet yapması bağırsaktaki yararlı bakterilerin azalması ve mikrobiyotanın dengesinin bozulmasına sebep olabilmekte; tahıl tüketiminin azaltılarak hayvansal kaynakların tüketiminin artması ile kan lipit profili ve kolesterol değerlerinde bozulmalara neden olabilmektedir.
Uzman Diyetisyen Ayşegül Akkaya Erden