Utanma duygusu, belki de insanların sahip olduğu ya da olması gereken en değerli duygulardan biri.
İnsanı insan yapar.
Utanma duygusuna sahip olan ve bu duyguyu kaybetmeyen insandan kimseye hiç bir kötülük gelmez. Çünkü o insan için kendisi ve değerleri önemlidir. Hiç bir inanç ya da ideoloji kendisi ve değerlerinin önüne geçemez.
Hakkaniyetlidir, adaletlidir. Özü sözü birdir. Bugün inanarak söylediğini, yarın inkar etmez. Tersini ise hiç savunmaz.
Attığı adımlara, ağzından çıkan sözlere dikkat eder. Çünkü eğer yanlış bir adım atar ya da söz söylerse, yarın yüzüne vurulduğunda, utanır, yerin dibine girer. Bundan korktuğu için de dikkatlidir.
Utanan insan kimsenin hakkını yemez. Hakkını yediği insan karşısına dikildiğinde, utancından yerin dibine gireceğini bilir ve bunu yapmaz.
Utanma duygusunu kaybetmiş insanlarsa, her şeyi mübah görür. Yalanı, dolanı, sahtekarlığı, hak yemeyi, ikiyüzlülüğü, sözünden dönmeyi yasallaştırır. Hele de davaydı, inançtı gibi aslında hiç bir zaman inanmadığı kılıflarla da süslerse, o kişi için artık her şey mübahtır.
Utanma duygusunu yitiren insanlar paraya da, mala da, konuma da sahip olabilirler. Bu gibi insanların para, mal ya da konuma ulaşması hiç de zor değildir. Hele de toplumda üç kuruş kazanan insanlar için 'parayı buldu, adam oldu' tanımlaması yapılırken.. En büyük değerin para sahipliği olması varken. Hayır o utanmaz adam yalnızca parayı buldu, adam olmadı. 100 yıl yaşasa da 'adam' olamaz o. Çünkü utanma duygusunu kaybetmiş, rezil bir sürüngenden başka biri değildir o. Çevresinde onun gibi düşünen diğer sürüngenlerin o'na gösterdiği iltifat, kendi kişiliğine değil, bir şekilde sahip olduğu para, mal ya da konumadır.
Utanma duygusunu kaybetmiş yönetimler de bir toplumu felakete sürükler. Çünkü bu tür yönetimler var olan haklardan yararlanarak iktidarı ele geçirirler ve zerre kadar utanma duygusuna sahip olmadıkları için de, kendi iktidarlarını devam ettirebilmek için her türlü yolu mübah görürler.
Bu iktidarlara ve yönetimlere destek veren insanlarda da utanma duygusu bulamazsınız. Varsa yoksa kendi iktidarlarının devamıdır onlar için önemli olan. Hakkaniyet, adalet duygusu aramayın, bulamazsınız. Kendilerine dokunmadığı sürece yılanın bin yıl yaşaması, sürekli başkalarını sokması umurlarında bile olmaz. Söylediklerine, yaptıklarına inanmasalar bile, son derece yılışık ve kaypak bir yaklaşımla ve de inanılmaz bir utanmazlıkla yanlışı savunmaya devam ederler.
Bir insanda utanma duygusu mutlaka, ama mutlaka olmalı. Yoksa o insan için 'insan' sıfatı çok ağır gelir.
NE OKUMALI
Zülfü Livaneli, Serenad
NE İZLEMELİ
Yönetmenliğini Roberto Benigni'nin yaptığı, başrolünü Guido Orefice'in oynadığı Hayat Güzeldir.