Kütahya’nın kalbinde, Zafer Meydanı çevresinde yer alan Hürriyet Çeşmesi, yalnızca bir su yapısı değil; 1908 Meşrutiyet ruhunun taşta vücut bulmuş sembolü.
Kitabesine göre Rumi 1325 / Miladi 1908–1909 yıllarında, II. Abdülhamid Han döneminde ve II. Meşrutiyet’in ilanı sonrasında inşa edilen çeşme, Doğlarlı sülalesi tarafından yaptırıldı.
Aradan geçen 117 yıla rağmen, bu zarif yapı hem estetik hem de tarihsel kimliğiyle Kütahya’nın simge eserleri arasında yer alıyor.
MEŞRUTİYETİN TAŞA KAZINAN SİMGESİ
II. Meşrutiyet’in ilanıyla Osmanlı topraklarında esen özgürlük rüzgârları, İstanbul’dan taşraya kadar yayıldı.
Kütahya halkı da bu coşkuyu bir sembolle yaşatmak istedi ve böylece Hürriyet Çeşmesi inşa edildi.
Çeşmeden akan su, dönemin insanları için yalnızca serinlik değil, “hürriyetin akışı” anlamına geliyordu.
Bugün de Hürriyet Çeşmesi, Osmanlı’nın modernleşme ve özgürlük arayışının sessiz bir tanığı olarak varlığını sürdürüyor.
KİTABESİ TARİHİN DİLİYLE KONUŞUYOR
Hürriyet Çeşmesi’nin üzerinde iki ayrı kitabe bulunuyor.
Birincisinde Osmanlı padişahına övgüler, hürriyetin güneş gibi dünyayı aydınlatacağı dizeler yer alıyor.
İkincisi ise Rıf’at mahlasıyla yazılmış şu cümleyle bitiyor:
“Bu çeşmeden akan temiz sular, hayatın ta kendisidir.”
Divan edebiyatının zarif dilini ve Meşrutiyet döneminin heyecanını birleştiren bu kitabeler, Kütahya’da taşın dile geldiği ender örnekler arasında.
MİMARİ ZARAFETİYLE AYAKTA
Yaklaşık 4 metre yüksekliğinde ve 3,5 metre genişliğinde olan Hürriyet Çeşmesi, bağımsız bir anıtsal su yapısı olarak dikkat çeker.
Derin yuvarlak kemeri, zarif ayna taşı ve üç pirinç musluğu ile dönemin sanat anlayışını yansıtır.
Alınlığındaki Osmanlı arması, devletin kudretini; yanlarındaki beş kollu yıldızlar ise Meşrutiyet’in getirdiği “hürriyet ışığını” simgeler.
Zamana yenik düşen kimi bölümleri onarılsa da, mermerin üzerindeki izler hâlâ geçmişin hikâyesini fısıldar.
KÜTAHYA’DA ÜÇ KEZ YER DEĞİŞTİRDİ
Hürriyet Çeşmesi, tarih boyunca üç farklı noktaya taşındı.
İlk olarak bugünkü Tarım Kredi İş Merkezi’nin bulunduğu alanda yer alıyordu.
1957’ye kadar orada duran çeşme, imar düzenlemeleri sırasında sökülüp belediye deposuna kaldırıldı.
Yıllar sonra tozlu mermer taşlar arasında yeniden keşfedilen yapı, restore edilerek önce Hal Binası karşısına, ardından Saray Hamamı’nın yanına, son olarak da Zafer Meydanı çevresine yerleştirildi.
Bugün hâlâ su sesiyle geçmişi bugüne taşıyor.
GAZETEMİZ KÖŞE YAZARI HAYRUNNİSA AŞİROĞLU’NDAN TARİHİ DETAYLAR
Dumlupınar Gazetesi köşe yazarlarından Hayrunnisa Aşiroğlu, kaleme aldığı “Hürriyet Çeşmesi” başlıklı köşe yazısında çeşmenin tarihini, mimarisini ve kültürel sembolizmini derinlemesine anlattı.
Aşiroğlu yazısında, Hürriyet Çeşmesi’ni
“Bir dönemin siyasi ruhunu taşta yaşatan, hürriyetin su gibi akıp gittiği bir hatıra”
olarak tanımladı.
Yazar, ayrıca çeşmenin her taşında Meşrutiyet’in coşkusunu, Abdülhamid döneminin gölgesini ve Kütahya halkının özgürlük umudunu birlikte taşıdığını vurguladı.
TARİHİN TAŞTAKİ HÜRRİYETİ
II. Abdülhamid döneminin ardından gelen II. Meşrutiyet, Osmanlı’da bastırılmış bir özgürlük arzusunun ifadesiydi.
Kütahya’da inşa edilen bu çeşme, o duygunun taşa yansıyan bir nişanesi olarak kaldı.
Bugün Hürriyet Çeşmesi, Kütahya’nın kültürel belleğinde özgürlük, estetik ve tarih bilincini yaşatmaya devam ediyor.