Kütahya, yalnızca çiniyle değil; köy fırınlarında yükselen buğday kokusuyla, taş ocaklarda kızaran serpme ekmekleriyle de Anadolu’nun kadim ruhunu taşır. Her sabah güne taze hamurun sıcaklığıyla başlayan bu şehir, ekmeği sadece karın doyuran bir yiyecek değil, kültürel bir miras olarak yaşatır. Un, su ve emekle yoğrulan bu ekmekler; geçmişin izini taşır, anıları diri tutar. Kütahya’dan çıkan serpme köy ekmeği, Afyon’un keşkek ekmeğiyle buluşur, Uşak’ın tandırında kabarır ve Anadolu’nun 81 ilinde ayrı bir hikâyeye dönüşür.
Türk mutfağının olmazsa olmazı, her öğünün temel taşı olan ekmek, Anadolu’nun binlerce yıllık kültür mirasıdır. Her bölge, her şehir; iklimine, toprağına, ununa ve halkının alışkanlıklarına göre kendi ekmek geleneğini oluşturmuştur. Türkiye’nin dört bir yanında farklı unlar, pişirme teknikleri ve biçimlerle yapılan bu ekmekler, kültürümüzün sessiz ama güçlü taşıyıcılarıdır.
Bu yazımızda hem Türkiye’nin 81 ilinden çıkan yerel ekmekleri hem de tüm dünyada adını duyuran geleneksel ekmek çeşitlerini sizlerle paylaşıyoruz.
Dünyaca Tanınan Anadolu Ekmekleri
Trabzon Vakfıkebir Ekmeği – Trabzon
Taş fırınlarda pişirilen, kalın kabuklu ve içi yoğun bu ekmek, haftalarca bayatlamadan tüketilebiliyor.
Sivas Katmeri – Sivas
Yufka gibi ince açılan ama bol tereyağıyla yapılan bu ekmek, sabah kahvaltılarının vazgeçilmezidir.
Konya Etli Ekmek Tabanı – Konya
Etli ekmeğin altı olarak da kullanılan ince ve uzun fırın ekmeği, neredeyse pizza hamuruna benzer inceliktedir.
Afyon Keşkek Ekmeği – Afyonkarahisar
Bayram sabahlarında keşkekle birlikte yenen bu kalın, yağlı ve tok yapılı köy ekmeği, tandırda pişirilir.
Bitlis Tandır Ekmeği – Bitlis
Tandırın iç duvarlarına yapıştırılarak pişirilen bu ekmek, taş gibi sert ama bir o kadar da lezzetlidir.
Şanlıurfa Lavaşı – Şanlıurfa
Fırından çıkar çıkmaz dürüm yapılır, tırnak izleriyle şekillenen bu ince lavaş tüm Türkiye’de bilinir.
Rize Mısır Ekmeği – Rize
Mısır unuyla yapılan, Karadeniz mutfağının temel taşı olan bu ekmek tereyağıyla muhteşem uyum sağlar.
Erzurum Tandır Ekmeği (Cıvıltı) – Erzurum
Tuzsuz ve bazen yoğurtla yoğrulan bu ekmek, tandırın kenarında pişirilir ve kurumadan tüketilir.
İstanbul Ramazan Pidesi – İstanbul
Susamlı ve yumurtalı kabuğuyla iftar sofralarının vazgeçilmezi olan Ramazan pidesi, İstanbul’un simgesidir.
Türkiye’nin 81 İlinden 81 Ekmek Hikâyesi
MARMARA
• İstanbul: Ramazan pidesi
• Edirne: Köy fırını ekmeği
• Kırklareli: Kocakarı gerdanı ekmeği
• Tekirdağ: Susamlı ev ekmeği
• Çanakkale: Zeytinyağlı taş fırın ekmeği
• Balıkesir: Mihaliç ekmeği
• Bursa: Tahinli çörek-ekmek karışımı
• Yalova, Bilecik, Kocaeli, Sakarya: Kepekli ve yoğurtlu köy ekmekleri
EGE
• İzmir: Boyoz (hamur işidir ama kahvaltılık ekmek gibi tüketilir)
• Manisa: Akhisar simidi ve nohut mayalı ekmek
• Aydın: Köy tandırı ekmeği
• Muğla: Yuvarlak sac ekmeği
• Denizli: Kömbe ekmeği
• Uşak: Hamursuz tandır ekmeği
• Afyonkarahisar: Keşkek ekmeği
• Kütahya: Serpme köy ekmeği
AKDENİZ
• Antalya: Sac böreği ekmeği
• Mersin: Bazlama türü ekmek
• Adana: Fırın lavaşı
• Hatay: Zahterli ekmek
• Osmaniye: Baharatlı pide
• Kahramanmaraş: Kül çöreği
• Isparta: Haşhaşlı yassı ekmek
• Burdur: Kabartmasız köy ekmeği
İÇ ANADOLU
• Ankara: Ayaş bazlaması
• Konya: Etli ekmek hamuru
• Kayseri: Fırın yufkası
• Eskişehir: Göce ekmeği
• Niğde, Nevşehir, Kırşehir, Yozgat: Çanak ekmeği
• Aksaray: Tuzsuz köy ekmeği
• Çankırı, Kırıkkale: Kepekli taş fırın ekmeği
KARADENİZ
• Trabzon: Vakfıkebir ekmeği
• Rize: Mısır ekmeği
• Artvin: Tam buğday sac ekmeği
• Giresun: Kül çöreği
• Ordu: Lahana tenceresinde pişen köy ekmeği
• Samsun: Tiritlik ekmek
• Sinop: Mayalı kara ekmek
• Amasya, Tokat, Çorum: Tepsi ekmeği
• Zonguldak, Bartın, Karabük, Kastamonu: Odun ateşinde taş fırın ekmeği
• Bayburt, Gümüşhane: Lorla karılan ekmekler
DOĞU ANADOLU
• Erzurum: Cıvıltı ekmeği
• Erzincan: Bazlama
• Kars: Yoğurt mayalı yassı ekmek
• Ağrı: Taş tandır ekmeği
• Ardahan: Kepekli kara ekmek
• Iğdır: Tuzsuz lavaş
• Van: Kızgın sacda yapılan çörek ekmek
• Bitlis, Muş, Elazığ, Malatya, Tunceli, Bingöl, Hakkâri: Tandır ekmekleri
GÜNEYDOĞU ANADOLU
• Gaziantep: Baklava altı hamuru (sade fırın ekmeği)
• Şanlıurfa: Tırnaklı lavaş
• Diyarbakır: Fırın ekmeği
• Mardin: Mayalı taş ekmeği
• Batman, Siirt, Şırnak, Adıyaman, Kilis: Dürüm için hazırlanan ince lavaşlar
Anadolu Ekmekle Doymaz, Kültürle Yoğrulur
Türkiye’nin 81 ili, sadece birer yerleşim yeri değil; aynı zamanda birer fırın mirasıdır. Her ilde bir ocak, her ocakta bir hamur, her hamurda bir gelenek pişer. Anadolu’dan çıkan bu ekmekler sadece doyurmaz; aynı zamanda bizi geçmişe, annelerimize, köy fırınlarına götürür.
