Kütahya'da Valilik Dönemi
Kanunî Sultan Süleyman'ın eşi Hürrem Sultan'ın oğlu olan Şehzade Bayezid, 1526 yılında İstanbul'da doğdu. 1550-1558 yılları arasında Kütahya'da Vali olarak görev yaptı.
Şehzade Mustafa’nın öldürülmesinden sonra kendisinin Kütahya’ya gönderilişinden memnun olan Bayezid babasına yazdığı mektupta; “Benüm sa‘âdetim Sultânım, vallâhi’l-azîm şol kadar şâd olmuşam ki, Kütahya’yı ben kulunuza inayet eylediğinize; eğer cihân halkı kâtip olsa beyâna kabil olmıya, ben kulunuzu muradıma irgürdünüz” diyerek teşekkür etmiştir.
Mekke Emiri'nin elçisi Kutbeddin Mekkî, İstanbul'a gitmek üzere yol üzerinde Kütahya'ya uğradığında Şehzade Bayezid'i ziyaret etti. Kutbeddin Mekkî, Şehzade Bayezid'in maiyetinde yedi bin askeri olduğunu ve Osmanlı Saray Teşkilâtı'nın benzer bir yapıya sahip olduğunu belirtti.
Şehzade Bayezid'in Kişiliği ve Tercih Edilme Sebepleri
Şair, mütevazı, kültürlü ve iyi ahlaklı biri olarak tanınan Şehzade Bayezid, cömert ve cesur kişiliği ile devlet erkânı tarafından da sevilmiştir. Kendisini tahtın varisi olarak gören Bayezid, Kütahya'nın İstanbul'a daha yakın olması nedeniyle taht için tercih edildiğini düşünmüş ve bu durum kendisini oldukça memnun etmiştir.
Taht Mücadelesi ve Ağabeyi Selim
Bayezid'in taht için tercih edildiğini düşünmesi, ağabeyi Selim ile arasındaki taht mücadelesini şiddetlendirdi. Lala Mustafa Paşa'nın hileleriyle körüklenen bu olaylar sonucunda, Selim Manisa'dan Konya'ya, Bayezid ise Kütahya'dan Amasya'ya gönderildi. Bayezid, Konya'da yapılan muharebede Selim'e yenildi ve İran'a kaçtı.
İran'a Kaçış ve Dramatik Son
Kanunî Sultan Süleyman, İran şahı Tahmasb'dan teslim aldığı Şehzade Bayezid'i öldürttüğü için bu olay sonrasında iç savaşlar başladı. Bu olayın ardından, idari bir değişiklik yapılarak, şehzadelerden yalnızca en büyüğüne sancak verilmeye başlandı.
Şâhî Mahlasıyla Şiirler ve Kütahya'daki Etkisi
Şair kimliğiyle de tanınan Şehzade Bayezid, Kütahya'da bir "irfan âlemi" kurmuş ve çocuklarının hocası olarak Kütahyalı Abdurrahman Gubarî gibi kıymetli ilim ve sanat erbâbı ile çevresini sarmıştır. Valilik döneminde aynı zamanda Alaybeyi olan Kütahyalı şair Rahimî'yi himaye etmiştir. Bayezid'in 1443 beyitten oluşan divanında Farsça şiirler de bulunmaktadır. Ayrıca "baba" redifli manzum "afnâme"si, döneminde ülkenin her tarafında meşhur olmuştur.
Şehzade Bayezid’in Kütahya’ya vali olarak gönderilmesi üzerine Firakî yazdığı gazelinde şöyle demektedir:
“Azm-i Bestâm eyleme gel şehr-i Kütâhiyyeye
Görmek istersen şehâ ger Bâyezîd Hân tahtını”
