Balık, yağ ve doymuş yağ içeriği bakımından tavuk ve kırmızı etten daha düşük, omega-3, kaliteli proteinler, vitaminler ve mineraller bakımından ise son derece zengin bir besin kaynağı olarak ön plana çıkıyor. Özellikle B grubu vitaminler ve yağda eriyen vitaminler konusunda zengin olan balık ürünlerinin her 100 gramı ise insanın günlük A vitamini ihtiyacının yüzde 10-15'ini karşılayabiliyor. Bunun yanı sıra balık, folik asit, fosfor, kalsiyum, iyot ve selenyum gibi mineraller bakımından da oldukça zengin bir besin türü.
Balık, beyin fonksiyonlarının korunması ve gelişimi için hayati önem taşıyan omega yağ asitlerince zengin bir besin olarak da adından söz ettiriyor. Ancak, balıkların insan vücuduna ve insan sağlığına katkılarından maksimum düzeyde yararlanabilmek için balıkların mevsime uygun olarak tüketilmesi şart. Örneğin, kış mevsimi dışında yenilen hamsi ve palamut ya da yaz aylarında tüketilen lüfer ve kefal türündeki balıklar beklenen besin öğelerinden ve dolayısıyla beklenen sağlık katkılarından da uzak oluyor. Bu nedenle, örneğin kış mevsiminde kalkan, ilkbahar mevsiminde levrek ve mezgit, yaz mevsimi sonuna doğru ise çipura gibi balıklar tüketmek daha sağlıklı olacaktır.
Mevsime göre balık tüketimi: Hangi balık, hangi ayda tüketilmeli?
Balıkların farklı mevsimlerde tüketilmesi, hem kalitelerini hem de besin değerlerini yükseltiyor. Bunun yanı sıra, mevsimlerine göre balık tüketimi, balıkların doğal yaşam döngülerini koruma altına almayı da sağlıyor ve bu davranış türlerin korunmasına önemli ölçüde yardımcı oluyor. Bu nedenle, balık seçiminde doğru tercihleri yapabilmek ve nitelikli bir balık ziyafeti için aylara göre balık tüketimine dikkat etmek çok önemli denebilir.
Balıklar, mevsimlere göre farklı sularda bulunan ve farklı sulardan beslenen canlılar olarak biliniyor. Elbette bazı balık türleri ise dört mevsim tüketilebiliyor. Bazıları için ise belirli aylarda tüketim yapmak daha uygun oluyor. Örneğin, ocak ayında palamut, lüfer, uskumru ve hamsi daha dolgun ve lezzetli denebilir. Şubat ayında ise kalkan mevsimi başlar ve diğer türlerin sezonu sona erer. Nisan ayında mercan, kılıç, levrek ve kırlangıç balıkları bolca bulunabilir. Haziran ve temmuz aylarında balık sezonu kapalı olduğu için dikkatli olunmalı, ancak ağustos ayı istavrit, sardalya ve çingene palamutu için ideal bir yaz dönemi olarak biliniyor. Sonbahar aylarında, balığın bol zamanında ise lüfer, levrek, palamut, tekir, torik gibi türler lezzetlenir ve etlenir, yağlanır.
Elde edilen bu bilgiler ışığında, balık restoranlarına gitmeden önce ya da balık pazarından balık alırken hangi türün hangi aylarda tüketilmesi gerektiğini bilerek oldukça lezzetli ve sağlıklı seçimler yapmak mümkün. Bu seçimlerimizle hem kendimize doğru bir ziyafet çekmemiz hem de doğal yaşama katkı sunmamız da mümkün.
Kısaca hangi balıkların hangi aylarda ya da mevsimlerde tüketileceğini özet geçmiş olsak da şimdi gelin detaylı bir şekilde aylara ve mevsimlere göre balık tüketiminin detaylarına bakalım…
Sonbahar (Eylül - Ekim - Kasım)
Sonbahar mevsimi kuş mevsimi ile birlikte hem balık bolluğu hem de lezzet açısından yılın en iyi dönemi olarak kabul ediliyor. Bu mevsimde denizlerde balık bolluğu başlıyor ve balıklar lezzet kazanıyor. Sonbaharın kışa yaklaşan döneminde ise balıkların lezzeti zirveye doğru ulaşıyor.
Eylül: Eylül ayında sardalyanın lezzeti iyidir. Av sezonunun ilk ayı olan Eylül’de sardalya dışında istavrit ve mezgit gibi balıklar da tüketilebilir.
Ekim: Ekim ve kasım aylarında hemen hemen tüm balıklar mükemmel bir lezzete ulaşır. Bu dönemde lüfer, levrek, palamut, tekir ve torik gibi türler popülerdir. Balık sezonunun en verimli aylarından biri olan Ekim’de bolca balık tüketmek faydalı olacaktır.
Kasım: Ekim ile kasım aylarını birbirinden ayırmak pek mümkün değil. Ekim’de hangi balık türleri bol ve yemeye uygunsa kasım ayında da aynı tür balıklara yönelmek doğru seçim olacaktır.
Kış (Aralık - Ocak - Şubat)
Kış mevsimi denizlerde balık çeşitliliği açısından oldukça zengin bir dönem. Ayrıca bu mevsimde balıklar yüksek yağ oranına ulaştığı için oldukça lezzetli hale geliyor. Kış mevsimi, sonbahar ile birlikte yılın balık tüketimi için en ideal dönemi denebilir.
Aralık: Aralık ayında bolca tekir bulunur. Ayrıca uskumru, palamut ve lüfer bu dönemde yağlanır ve lezzeti artar. Aralık ayında, yılın son günlerinde tekir, uskumru, lüfer ve palamut gibi yağ oranı yüksek balık türlerini tüketmenin keyfi bir ayrı oluyor.
Ocak: Ocak ayı, palamut, lüfer, uskumru ve hamsi türlerinin ön plana çıktığı ve özellikle yağ miktarlarının yüksek olduğu bir aydır. Hamsinin lezzeti ocak ayında zirveye çıkar. Bu nedenle yılın ilk günlerinde Türk denizlerinin “delikanlısı” hamsi tüketmek son derece keyiflidir.
Şubat: "Denizlerin Kraliçesi" olarak bilinen kalkan, şubat ayında sezonunun başladığı balık olarak biliniyor. Aynı ayda ise hamsi, uskumru, lüfer ve palamut türleri için verimli sezon yavaş yavaş sona ermeye başlıyor.
İlkbahar (Mart - Nisan - Mayıs)
İlkbahar mevsiminde artık balık sezonunun son dönemlerine gelindiği hissediliyor. Elbette mart ayı için bu durum geçerli değil ancak; nisan-mayıs aylarında balık bolluğu azalmaya başlıyor. Ayrıca bazı türler lezzet kaybediyor. Bu nedenle ilkbaharda tüketilebilecek balıkların seçimini bilinçli şekilde yapmak gerekiyor.
Mart: Mart ayında, kalkan, levrek ve kefal balıkları en lezzetli ve kaliteli halleriyle tüketicilerin karşısına çıkıyor. Özellikle de yağlı bir kalkan balığının lezzeti hiçbir şeye değişilmiyor.
Nisan: Nisan ayında mercan, kılıç, levrek ve kırlangıç balıkları denizlerimizde bol miktarda bulunabiliyor. Fakat levrek bu aylarda en lezzetli halinde oluyor demek yanlış olur.
Mayıs: Mayıs ayında ise, baharın tam son döneminde, barbun, tekir ve iskorpit balıkları için yeni sezon başlıyor. Bu balıklardan özellikle iskorpit genellikle balık çorbası yapımında kullanılıyor.
Yaz (Haziran - Temmuz - Ağustos)
Yaz aylarında balık verimliliği sonbahar ve kışa göre gözle görülür şekilde azalıyor. Zaten temmuz ayının başında av sezonu da kapanıyor. Bu dönemde oltadan çıkan balıklara veya üreme döneminde olmayan balıklara yönelmek doğru olacaktır. Ayrıca dalyan ve çiftliklerde kültür şeklinde üretilen balıklar da yine balıkçıların tezgahlarında yer almaya devam ediyor.
Haziran: Haziran ayının sıcaklığı balık mevsiminin de kısa bir araya gireceğini bizlere hissettiriyor. Bu ayın prensi ise her zaman sardalyadır. Haziran da sardalyanın yanında orfoz ve trança gibi balıklar da tüketilebilir.
Temmuz: Sıcak aylar olan Haziran ve Temmuz, balıkçılık açısından pek verimli sayılmaz. Balık sezonunun kapalı olduğu ve hava sıcaklığının yüksek olduğu bu dönemlerde taze balık bulmak genellikle zordur.
Ağustos: Ağustos ayı, istavrit, sardalya ve çingene palamutu için en ideal dönemdir.
