Kütahya son günlerde Balıkesir, Simav ve merkezde art arda hissedilen depremlerle yeniden gündeme gelirken, kentte yapı güvenliği konusunda önemli bir adım atıldı.
Kütahya Belediyesi, İnşaat Mühendisleri Odası Kütahya Temsilciliği’nin de desteğiyle “Yapı Stoğu Envanteri” çalışmasını resmen başlattı.
Dumlupınar Gazetesi’ne konuşan İnşaat Mühendisleri Odası Kütahya Temsilcisi Emirhan Aydın, “Bu çalışma Kütahya için bir dönüm noktası. Yeni ve deprem dirençli bir Kütahya mümkün.” sözleriyle projenin önemini vurguladı.
“37 Bin Binadan 20 Bini Hakkında Bilgimiz Yok”
Aydın, kentteki yapı stoğunun büyük ölçüde belirsiz olduğuna dikkat çekerek şunları söyledi:
“Kütahya genelinde yaklaşık 37 bin bina bulunuyor. Ancak bu binaların yaklaşık 20 bini hakkında yeterli teknik bilgiye sahip değiliz.
Üç yıldır bu konunun önemini vurguluyoruz, şimdi nihayet sahaya çıkıldı.”
Yapı Stoğu Envanteri: “Binalar İçin Tıbbî Triyaj”
Aydın, çalışmanın mantığını halkın anlayacağı bir örnekle anlattı:
“Yapı stoğu envanteri aslında binalar için bir triyaj sistemi.
Acil servisteki yeşil, sarı, kırmızı hatlar gibi; hangi binanın acil müdahale gerektirdiğini, hangisinin orta riskte ya da güvenli olduğunu belirlemeyi hedefliyoruz.”
Kütahya’da “Sokak Taraması” Başladı
Kütahya Belediyesi’nin oluşturduğu yaklaşık 12 kişilik mühendis ve tekniker ekibi, sokak sokak gezerek binaları değerlendiriyor.
Aydın, “Bu ekip, her binayı yerinde gözlemleyerek bir risk haritası çıkaracak. Tıpkı Covid dönemindeki haritalar gibi, mahalle bazlı renkli risk alanları belirlenecek.” dedi.
Zemin ve Yapısal Düzensizlikler Puanlanacak
Çalışmalarda zemin durumu ve yapısal özellikler ayrı ayrı puanlanıyor.
Yumuşak kat, kısa kolon, bodrum bant penceresi gibi yapısal düzensizlikler puan kaybına neden olacak.
Elde edilen veriler, “A Mahallesi öncelikli işlem bölgesi” gibi detaylı risk sınıflandırmalarının temelini oluşturacak.
Kütahya’nın Yöntemi İstanbul ve Eskişehir Modellerinin Ortası
Kütahya’da uygulanan model, İstanbul ve Eskişehir’deki örneklerden harmanlandı.
Aydın, “İTÜ’den Prof. Dr. Alper İlki’nin geliştirdiği PERA Yöntemi İstanbul’da, Onur Kaplan hocanın modeli ise Eskişehir’de kullanılıyor.
Biz Kütahya’da bu iki yöntemi birleştirdik: Hem sokak taraması hem de kısmi iç analizlerle karma bir sistem kurduk.” ifadelerini kullandı.
“Sadece Dış Gözlem Yetmez, Kolon ve Kirişler de İncelenmeli”
Aydın, belediyeye yaptığı öneriyi şu sözlerle dile getirdi:
“Sadece dış gözleme dayanmamalıyız. Zemin katlardaki dükkânlara ve bodrum katlarına girilmeli.
Çünkü kesilmiş kolonlar, zarar görmüş kirişler gibi ciddi yapısal riskler genellikle oralarda gizlidir.
Nitekim Kıbrıs Caddesi’nde bir kolon kesilmesi sonucu bina yıkım kararı aldı.”
“Bir Sıfırdan Büyüktür”
Aydın, çalışmanın mükemmel olmasa da çok değerli bir başlangıç olduğunu vurguladı:
“İstanbul’daki kadar ileri bir sistemimiz olmayabilir ama ‘bir sıfırdan büyüktür’.
Önemli olan adım atmak, çünkü bu veriler gelecekte kentsel dönüşümün bilimsel altyapısını oluşturacak.”
Sağlam Zemin Önceliklendirilmeli
Aydın, şehir planlamasında zemin-yapı etkileşiminin göz ardı edilmemesi gerektiğini belirtti:
“Kütahya’da bazı bölgelerin zemini sağlam, ama altyapı eksikliği nedeniyle yapılaşma az.
Örneğin Parmakören sağlam bir zemin üzerinde. Eğer oraya altyapı ve ulaşım götürülürse, güvenli yapılaşma da artar.
Zayıf zemine imar vermeye devam edersek, halkı değil sistemi suçlamalıyız.”
“Çok Katlı Risklidir” Algısı Bilimsel Değil
Aydın, yaygın bir yanılgıya da dikkat çekti:
“Sıklıkla ‘çok katlı bina tehlikelidir’ deniyor. Bu doğru değil.
Asıl önemli olan zemin-yapı etkileşimidir. Mikro-bölgeleme yapılmadan, kat sınırı belirlemek bilimsellikten uzaktır.”
6 Büyüklüğünde Deprem Riski Var
Uzmanlara göre Kütahya ve çevresinde 6 büyüklüğünde bir deprem olasılığı her zaman mevcut.
Aydın, vatandaşlara önemli bir çağrıda bulundu:
“Özellikle 2000 yılı öncesi yapılmış binalar kontrol ettirilmeli.
Gerekirse performans analizi yapılmalı. Bu işlem binaya zarar vermez; tıpkı insanın kan tahlili yaptırması gibidir.”
“Yarısı Bizden” Kampanyası Kütahya’da da Uygulanmalı
Aydın, devletin kentsel dönüşüm desteklerinin Anadolu şehirlerine de yayılmasını istedi:
“İstanbul’daki ‘Yarısı Bizden’ kampanyası Kütahya gibi deprem riski yüksek illerde de uygulanmalı.
Türkiye sadece İstanbul’dan ibaret değil.”
“Can Kaybı Olmayan Bir Kütahya Mümkün”
Sözlerinin sonunda duygusal bir mesaj veren Aydın, şu ifadeleri kullandı:
“Benim en büyük hayalim, bir deprem sonrası haber bülteninde ‘Kütahya’da can kaybı yok’ cümlesini duymak.
Bunu başarabiliriz, yeter ki bugünden harekete geçelim.”
