Kütahya, çinisiyle olduğu kadar mutfağıyla da Anadolu’nun köklü şehirlerinden biri. Özellikle tarhana, bu topraklarda yalnızca bir çorba değil; aynı zamanda kış hazırlığı, dayanışma, sağlık ve geleneği temsil ediyor.
Kütahya Usulü Tarhana Çorbası Nasıl Yapılır?
Kütahya’da tarhana yapımı, Ağustos ve Eylül aylarında başlar. Domates, kırmızı biber, soğan, yoğurt, nane, tuz ve un karıştırılarak yoğurulur. Bu karışım, “hamur” kıvamına getirilip geniş leğenlerde dinlendirilir. Genellikle köy evlerinin avlusunda veya damlarda, üzerine tül serilerek 3-4 gün mayalanmaya bırakılır. Bu süreçte karışım günde bir kez yoğrularak homojenleşir. Ardından küçük parçalar halinde serilip kurutulur ve elekten geçirilerek toz haline getirilir. Böylece kış boyunca kullanıma hazır hale gelir.
Tarhana yapımında kullanılan yoğurt ve un oranı, köyden köye değişir. Bazı köylerde tarhanaya nohut ve mercimek de eklenir. Kütahya usulü tarhana, hafif ekşimsi tadı ve koyu kıvamıyla bilinir. Özellikle Tavşanlı, Domaniç ve Gediz ilçeleri, tarhana üretiminde öne çıkar. Buralarda tarhana yapımı topluca, imece usulü gerçekleştirilir. Komşular birbirine yardım eder, tepsi tepsi tarhana hamurları serilir, kuruyanlar un çuvallarında saklanır.
Kütahya Tarhanası En Çok Nerelerde Yapılır?
Kütahya’da hemen her ilçede tarhana yapılır ancak Gediz’in Gökler Beldesi, Domaniç’in köyleri ve Tavşanlı’nın Balıköy beldesi tarhanasıyla ünlüdür. Bu bölgelerde kadınlar, sabah erken saatlerde tarhana yoğurmak için bir araya gelir. Tarhana yapımı, köylüler için yalnızca kış hazırlığı değil; bir araya gelme, sohbet etme, imece kültürünü yaşatma fırsatıdır.
Tarhana, Sağlığa İyi Gelir Mi?
Tarhana, içerdiği yoğurt ve sebzeler sayesinde güçlü bir probiyotik kaynağıdır. Özellikle kış aylarında vücudu hastalıklara karşı korur, bağışıklığı güçlendirir. Kütahyalılar, tarhanayı soğuk algınlığı hissettiklerinde hemen kaynatır, içine bolca nane ve kırmızı biber katarak tüketirler. Köyde yaşlı kadınlar, tarhanayı “hastalık savar” olarak tanımlar.
Uzmanlar da tarhananın;
Protein,
Vitamin ve mineral,
Probiyotik bakteriler
bakımından oldukça zengin olduğunu belirtiyor. Ayrıca tok tutucu özelliği nedeniyle diyetlerde de tercih ediliyor.
Kütahya'da Tarhananın Kültürel Önemi
Kütahya’da tarhana, düğün ve hayır yemeklerinin de vazgeçilmezi. Özellikle sonbaharda yapılan düğünlerde, misafirlere sıcak tarhana çorbası ikram edilir. Bu, köy halkı için hem bereket hem de misafirperverlik göstergesidir. Aynı zamanda yeni gelinler, kayınvalideleriyle ilk tarhana yapımını birlikte gerçekleştirir. Bu süreç, gelinin aileye alışmasında önemli bir adımdır.
