Hıdırellez, her yıl mayıs ayının başında baharın gelişini müjdeleyen bir etkinlik olup dünyada ve ülkemizde büyük bir coşkuyla kutlanıyor. Geçmişten günümüze devam eden bir gelenek olduğundan her yıl bütün dünyada rengarenk görüntüler ortaya çıkıyor. Peki baharın müjdesi Hıdırellez nedir? Nasıl kutlanır? Yazımızın devamında bundan bahsedeceğiz.
Hıdırellez Nedir?
Hıdırellez ya da Hıdrellez, Orta Asya, Ortadoğu, Anadolu ve Balkanlar’da kutlanan mevsimlik bir bayramdır. Ruz-ı Hızır (Hızır Günü) olarak da adlandırılır. Böyle söylenmesinin sebebi de darda kalanlara yardıma gelen Hızır’ın (Ruz-ı Hızır) dünyaya geldiği gün olarak kabul edilir. Aynı zamanda Baharın müjdecisi Hıdırellez, Hızır ile denizlerin hakimi İlyas’ın yeryüzünde buluştukları gün olarak kutlanır.
Hıdırellez Ne Zaman Kutlanır?
Ülkemizde her yıl 5-6 Mayıs tarihleri arasında kutlanan Hıdırellez’in amacı, kış mevsiminin sona ererek baharın gelmesini ve yaz mevsimine girilmesini kutlamaktır. Baharın Müjdecisi Hıdırellez 5 mayısı 6 mayısa bağlayan gece kutlanılır.
Hıdırellez Nasıl Kutlanır?
Ateş üzerinden atlamak, dilekleri kağıda yazıp asmak, temizlenmek, yeni kıyafetler almak gibi ritüeller birçok kültürde yer bulmuş ve Hıdırellez’in de vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Hıdırellez kutlamaları genellikle yeşillik, ağaçlık alanlarda, su kenarlarında veya bir türbe ya da yatırın yanında yapılır. Baharın müjdecisi Hıdırellez kutlamalarında, baharın taze bitkileri ve taze kuzu eti ya da kuzu ciğeri yenir. Baharın ilk kuzusu yenildiğinde sağlık ve şifa bulunacağına inanılır. Bu günde, kırlardan çiçek veya ot toplanır ve kaynatılır. Elde edilen suyun içilmesi bütün hastalıkların iyileşmesine yardımcı olacağına inanılır. Ayrıca, bu su ile kırk gün boyunca yıkanmanın gençleşme ve güzelleşme sağlayacağına inanılır.
Hıdırellez Etkinlikleri Nelerdir?
Baharın müjdesi Hıdırellez, ülkemizde birçok farklı etkinlikle etkin bir şekilde kutlanmaktadır. Hıdrellez kutlamaları, özellikle kasaba ve köylerde önceden yapılan hazırlıklarla birlikte kutlanır. Bu hazırlıklar arasında, evin temizliği, üst-baş temizliği ve yiyecek-içecek hazırlıkları yer alır. Hıdrellez gününden önce evler baştanbaşa temizlenir. Bu, Hızır’ın temiz evlere uğrayacağına inanıldığından önemlidir. Hıdrellez günü için yeni elbiseler ve ayakkabılar alınır. Ancak büyük şehirlerde kutlamalar daha sınırlıdır ve bu hazırlıklar daha az yapılır.
Hıdırellez’in Kökeni
Hıdırellez’in kökeni hakkında farklı teoriler vardır. Bazıları Hıdırellez’in Orta Asya, Orta Doğu ve Anadolu kültürlerine ait olduğunu savunurken, bazıları da İslamiyet öncesi Türk kültürüne dayandığını düşünmektedir. Eski Türkler baharın gelişini 21 Haziran’da kutlardı ve günümüzde de Anadolu’da eski Türk ritüelleri hala devam etmektedir. Ancak baharın müjdesi Hıdırellez tek bir kültüre mal edilemez. Mezopotamya, Anadolu, İran, Balkanlar ve Doğu Akdeniz’deki birçok ülkede baharın veya yazın gelişiyle kutlamalar yapılır. En eski kutlamaların Mezopotamya’da yapıldığına dair yazılı kaynaklar bulunmaktadır. Kışın bitişiyle “Tammuz” adı altında yapılan ritüeller, Fırat ve Dicle nehirlerinin uyaran gücünü simgelemektedir.
Hıdırellez’de Dilek Nasıl Tutulur?
5 Mayıs akşamı, ezan okunurken gül dallarına para asılır ya da açık cüzdan bırakılır. Eskiden para kese içinde dikilir ve gül dibine gömülürmüş. Bu adetle bolluk ve bereketin artması, varlıklı bir kişi olma hayali kurulur. Ertesi sabah, 6 Mayıs’ta asılan paralar veya cüzdanlar erkenden toplanır. Her evdeki kişi için yedi fasulye veya yedi nohut ekilir ve gelebilecek kötülüklerin bu fasulyeler veya nohutlara gelmesi dileğiyle dualar edilir.
Hıdırellez akşamı gül ağacında dilek tutarken yapmanız gerekenlere ek olarak bir de duasını okumanız gerekir. Hıdırellez dilek duası dilekler gül ağacına asıldıktan sonra yapılır.
(BETÜL YENİLMEZ)
