Kütahya, Osmanlı İmparatorluğu'nun 600 yıllık serüvenindeki en önemli merkezlerden biri oldu. Öyle ki imparatorluğu yönetmeye aday olan birçok şehzade, tecrübesini bu benzersiz tarihe sahip şehirde kazandı ve imparatorluk tarafından şehir en önemli bölgelerden biri olarak görüldü. Kütahya ile yolu kesişen ve şehre kimliğini veren eserleri kazandıran en önemli tarihi kişiliklerden biri ise Osmanlı Sadrazamı Rüstem Paşa oldu. Ne var ki, Rüstem Paşa, Osmanlı tarihindeki en dramatik olaylardan biri olan Şehzade Mustafa'nın katledilmesinde rolü olduğu gerekçesiyle kötü bir şöhrete de sahip bulunuyor.
Peki, tarihin en tartışmalı figürlerinden biri olan Rüstem Paşa'nın Kütahya tarihindeki yeri ve kente kazandırdığı eserler nelerdir?
Rüstem Paşa Medresesi
Kanuni Sultan Süleyman'ın sadrazamı, Mihrimah Sultan'ın eşi ve Hürrem Sultan'ın damadı olan Rüstem Paşa, Rüstem Paşa Medresesi'ni Kütahya’da 945-946 (1538-1539) yılları arasında yaptırmıştır. Eserlerinin en ünlülerinden biri Anadolu beylerbeyliği görevinde bulunduğu Kütahya merkezde kendi adıyla inşa ettiği medresesidir. Rüstem Paşa bu medreseyi, Kütahya’daki kısa süreli bu görevi esnasında değil de daha sonra
birinci sadrazamlığı devrinde yaptırmıştır. Kütahya’da hamam ve kervansaray gibi başka hayır eserleri de yaptıran Rüstem Paşa’nın bu medresesi, kapısı üzerinde yer alan kitabedeki tarihten de anlaşılacağı üzere 957’de (1550) inşa edilmiştir. Açık avlulu klasik Osmanlı mimarisiyle inşa edilen ve toplam on hücre ile bir dershaneden oluşan medrese, geçirdiği bazı restorasyonlarla günümüze ulaşmıştır.
Kütahya Çinisine Hayat Verdi
Rüstem Paşa, Kütahya'da kendi medresesinin yanına bir çini imalâthanesi yaptırdı ve 16.yüzyılda Kütahya çiniciliğinin faaliyetlerini arttırmasına sebep oldu. Kütahya'da yaptırdığı çini imalathanesi, İznik çiniciliği için gerekli malzemenin temin edildiği bir merkez olarak da kullanıldı. Osmanlı tarihi boyunca çini alanında Kütahya ve İznik ön plana çıkarken, Rüstem Paşa'nın Kütahya çinisi üzerindeki olumlu etkileri kentin bir adım öne çıkmasını sağladı. Kütahya'nın günümüzde de ekonomik gelir kaynaklarından biri olan çini alanında kentin kaderine hayati dokunuşlar yaptı ve şehrin kaderini değiştirdi.
Kervansaray ve Hamamlar
Kütahya'da kısa süre Anadolu beylerbeyliği görevini üstlenen Rüstem Paşa, kentten ayrıldıktan sonra da hayır işleri ve sanat eserleri kazandırmaktan geri kalmadı. Rüstem Paşa, Kütahya'da medrese ve çini faaliyetleri dışında şehre kervansaray ve hamamlar da kazandırırken, Kütahya'nın sanat ve kültür tarihindeki kaderini önemli ölçüde etkiledi ve kentin tarihinde önemli bir yer edindi.
