Uygulanan bu yöntem farklı yaklaşımlar içermektedir. Ödül-ceza yöntemi çocuk tarafından olumlu bir süreç olarak algılanmasa da disiplini sağlama ve tutarlı davranışların oluşumunda önemlidir.
Çocuğun belirli kuralları benimsemesinde ödül-ceza etkili bir yöntemdir. Çünkü çocuklar olumlu davranışlarının pekiştirilmesi için ödüle, hatalı davranışlarının engellenebilmesi için cezaya ihtiyaç duymaktadır. Ebeveynler bu süreçte ödül-ceza sistemini çocuklarının yaşına, kişisel özelliklerine göre seçmelidir. Çocuğun kimlik oluşumunu destekleyecek ödül ve cezaların tercih edilmesi daha etkili olabilmektedir. Peki, çocuklarda ödüller ve cezalar nasıl uygulanmalıdır?
- Çocukların her olumlu davranışlarında maddiyata dayalı ödüller verilmemelidir. Çünkü bu durum çocuğun küçük şeylerle mutlu olmasına engel olmakta ve onu doyumsuz bir birey yapmaktadır.
- Ödüller ve cezalar çocuğa öğretici nitelikte verilmelidir.
- Verilen ödüller çocuklar arasında rekabet ortamı yaratmayacak şekilde uygulanmalıdır. Aynı şekilde cezalarda çocukları aşağılayıcı nitelikte olmamalıdır.
- Çocukların kuralları öğrenme sürecinde ödül ve cezalar ortadan kaldırılmamalıdır. Bu durum çocuğun sorumluluk bilincinin oluşmasına engel olmaktadır.
- Ödül ve ceza sisteminde kurallara itaat etme sağlanmalıdır.
- Aileler verilecek ödül ve cezaları doğru ortam ve zamanda vermelidir. Zamansız verilen ödüller çocuğun kuralları benimsemesine engel olabilmektedir.
Uygulanan ödül ve ceza sistemi süreklilik gerektirmektedir. Ceza yöntemi çocuğun yaşına, gelişimine uygun olmadığı sürece etkili olamaz.
Sürekli Ceza Yönteminin Uygulanmasının Zararları
Çocuğa sürekli ceza uygulanması çocuğun güven duygusunu zedelemektedir. Bu durum çocuğun başarısızlıkla baş etmeyi öğrenememesine neden olmaktadır. Ceza yöntemini hayatın sürekli bir parçası olarak gören çocuk yaptığı her davranışın yanlış olduğu algısına kapılarak yaşamdan zevk alma duygusunu kaybedebilir. Bunun engellenebilmesi için ceza yönteminin yalnızca hatalı davranışlar sonucunda çocuğa verilmesi gerekmektedir.
Çocuğun Ödülü Sürekli İstemesi Nasıl Engellenebilir?
Çocuğun davranış kalıpları düzenlenmeden önce ebeveynler belirli sınırları öğretmelidir. Her davranışın ödül getirmeyeceği çocuğa benimsetilmelidir. Bu süreçte çocuğa karşılıksız sorumluluklar da yüklenmelidir. Doğru davranışların karşılığı elbette ödül olmalıdır. Ancak ödülün bilinçli ve zamanında verilmesi ödülün istenme sıklığını azaltan bir faktör olacaktır.
