" Faiz sebep enflasyon sonuç mudur?" ekonomi ile ilgili çok tartışılan bir sorudur. Bu konuda farklı görüşler ve teoriler vardır. Bazıları faizin enflasyonu yükselttiğini, bazıları ise enflasyonun faizi yükselttiğini savunur.
Faiz sebep enflasyon sonuç mudur?
Bu soru, ekonomi alanında uzun süredir tartışılan tarafların kendi bakış açılarına göre değerlendirdikleri bir konudur. Faiz oranlarının, enflasyon üzerindeki etkisi hem teorik hem de pratik açıdan farklı görüşler ve sonuçlar sunmaktadır. Bu yazıda, faiz ve enflasyon arasındaki ilişkiyi, farklı açılardan ele alarak,50 yıllık bir esnaf ve defalarca ekonomik krizleri bizzat yaşayan birisi olarak bu soruya bir cevap arayacağım.. Faiz oranı, bir yatırımın getirisini veya bir borcun maliyetini ifade eden bir değişkendir. Faiz oranları, piyasa koşullarına, arz ve talebe, merkez bankası politikalarına, beklentilere ve risklere göre değişmektedir. Gerçi son zamanlarda Türkiye'de faizin belirleyici Reis olsa da! Önce siyasilerin ve ekonomistlerin bakış açısı ile faiz sebep midir, sonuç mudur?
Faizler yükselirse
Faiz oranları yükseldiğinde, parası olanlar yatırım yapmak yerine, parasını bankaya yatırıp, faiz geliri ile keyif sürer, borçlanmak daha pahalı hale gelir. Evet, bu durumda, tasarruf eğilimi artar, tüketim ve yatırım harcamaları azalır. Bu da ekonomik aktiviteyi ve dolayısıyla fiyat baskılarını düşürür. Enflasyon düşer. Lakin yüksek faiz ile yatırım yapmak cazip olmadığından büyüme durur.
Faizler düşerse
Faizler düşerse Faiz oranları düştüğünde ise, tam tersi bir etki ortaya çıkar. Yatırım yapmak daha az cazip hale gelirken, borçlanmak daha ucuz hale gelir. Bu durumda, tasarruf eğilimi azalır, tüketim ve yatırım harcamaları artar. Herkes ev araba alma kuyruğuna girer. Bu da ekonomik aktiviteyi ve dolayısıyla fiyat baskılarını arttırır. Çarşı pazar şenlenir. Ülke hormonlu bir büyüme yaşar Enflasyon patlar. Enflasyon nedir Enflasyon ise, genel fiyat seviyesinin sürekli olarak artmasıdır.
Enflasyonun nedenleri arasında;
● Talep fazlası (Üretim azlığı)
● Maliyet artışlar (Kamunun yaptığı zamlar vergiler maaş artışları)
● Para arzının aşırı genişlemesi (Para basılması)
● Beklentiler ve döviz kuru değişimleri sayılabilir.
Enflasyonun etkileri arasında ise;
● Reel gelirlerin azalması.
● Satın alma gücünün düşmesi
● Faaliyet karlılığının azalması
● Gelir dağılımının bozulması ve
● Ekonomik istikrarın zedelenmesi
● Ardından sosyal patlama sayılabilir.
Sonuç olarak, faiz ve enflasyon arasındaki ilişki, hakkında gerek siyasilerin gerek ekonomistlerin farklı açıklamaları vardır. Bu açıklamalar, farklı varsayımlar, modeller ve kanıtlara dayanmaktadır. Bu nedenle, faiz sebep enflasyon sonuç mudur sorusuna kesin bir cevap vermek zordur. Ancak, genel olarak, faiz oranlarının enflasyon üzerinde bir etkisi olduğu kabul edilebilir. Bu etkinin yönü, büyüklüğü ve süresi ise, ekonomik koşullara ve politikalara bağlı olarak değişebilir. Ekonomistler böyle diyor.
Günümüzde farklı ekonomistler farklı yorumlar getiriyor, faiz sebep enflasyon sonuçtur sözüne. Sağdan bakanlar, soldan bakanlar bir de İslami açıdan bakanlar. Lakin elli yıllık bir esnaf ve ticaret adamı olarak olayı değerlendirdiğimde çok farklı bir tablo çıkıyor ortaya.
Büyük işletmeleri bilmem, lakin küçük ve orta ölçekli işletmelerde, işletmesinde faiz kullanarak para kazanmış zengin olmuş birini ben görmedim. (Yandaşlık ile aldıkları bedava kredilerin üstüne yatanlar yani geri ödememenin bir yolunu bulanlar hariç)
Faiz üretimde önemli bir maliyet unsurudur. Faiz, Kapitalizmin kanseridir, er geç öldürür. Enflasyonist bir ortamda yaşanmak istenmiyorsa, yatırımlar özkaynaklar ile yapılmalıdır, Yatırım için özkaynak yetersizse ne yapmalı? Özel sektörün özkaynak yetersizliğinde, kooperatifler ve kamu ortaklığı devreye girmelidir.
Faiz, hem mal hem de hizmet üretenlerin kazancına emek harcamadan ortak olan üçüncü bir kişidir. Faiz elbette enflasyonun tek başına sebebi değildir, lakin en büyük sebeptir. Faiz haramdır.
