ŞARK EKSPRESİ

Şark (Doğu) Ekspresi ya da orijinal adıyla Orient Express, Fransız Vagon-Li şirketine ait yataklı ve yemekli vagonları olan bir trendir.

Romanlara ve filmlere konu olan bu tren, 1883-1977 yılları arasında Paris-İstanbul arasında çalışırdı. Yaklaşık otuz beş yıl Paris-Münih-Viyana-Budapeşte-Bükreş-İstanbul güzergâhında gidip gelirken I. Dünya Savaşı sonrasında savaşın kaybeden tarafları olan Almanya ve Avusturya istasyonları güzergâhtan çıkarıldı. Yeni güzergâh, Paris-Lozan-Milano-Venedik-Belgrad-Sofya-İstanbul şeklinde oldu.

Paris’ten çıkıp 58 saatlik bir yolculuktan sonra İstanbul’da olan Şark (Doğu) Ekspresi 1934’te ünlü romancı Agatha Christie’nin Doğu Ekspresi’nde Cinayet romanına konu oldu.

II. Dünya Savaşı'ndan sonra trenin güzergâhı üzerindeki ülkelerin bir kısmında Sovyet güdümünde sosyalist rejimler kuruldu. Soğuk savaş sebebiyle çeşitli kısıtlamalarla karşı karşıya kalan ve gittikçe önemini kaybeden Şark (Doğu) Ekspresi son seferini 27 Mayıs 1977 tarihinde gerçekleştirdi. Trenin vagonları Monte Carlo’da satıldı.

I.PERDE: FRANSIZ VE İNGİLİZLER ALMANLARA DİZ ÇÖKTÜRÜYOR

Tarih 11 Kasım 1918 ve saat 11:00. Yani 11. ayın 11. gününün 11. saati.

Yer, Fransa’nın başkenti Paris’in kuzeyinde bulunan Rethondes Garı’nın yakınında Compiegne Ormanı ve ormanın içinde çıkmaz bir tren yoluna yerleştirilen Şark (Doğu) Ekpresi’nin 2419 numaralı vagonu.

Masanın bir tarafında başları eğik Alman subayları, diğer tarafında mağrur Fransız ve İngiliz subayları.

Ne mi yapıyorlar? 1914 yılından beri devam eden I. Dünya Savaşı'nın Batı Cephesi'ndeki mücadeleyi fiilen sona erdiren bir anlaşma imzalıyorlar.

Tarihe Rethondes Mütarekesi olarak geçen 11 maddelik bir anlaşma. Fransa ve İngiltere için zafer şöleni, Almanya için teslim merasimi.

Bu mütarekenin imzalandığı gün olan 11 Kasım’da, 1920 yılından beri her yıl I. Dünya Savaşında ölen İngiliz askerlerini anmak amacıyla İngiltere’de resmî törenler yapılır. Bu güne Anma Günü (Remembrance Day) ya da halk arasındaki adıyla Gelincik Günü denir.

II.PERDE: ALMANLAR FRANSIZLARA DİZ ÇÖKTÜRÜYOR

Bundan tam 22 yıl sonra, tarih 22 Haziran 1940.

Bu sefer galip Almanya, mağlup Fransa. Hitler Fransa’yı teslim alır ve 14 Haziran günü Alman orduları Paris’e girer. Fransızlar mütareke talep ederler.

Hitler mütareke görüşmelerinin 1918 yılında Rethondes Antlaşması'nın imzalandığı Şark (Doğu) Ekspresi’nin 2419 numaralı vagonunda yapılacağını bildirir.

Fransızlar, I. Dünya Savaşı’nın ardından tarihi öneminden dolayı müzede muhafaza edilen 2419 numaralı vagonu bulunduğu müzeden çıkarıp istenilen yere getirirler.

22 yıl önce Almanya'nın kayıtsız şartsız imzaladığı antlaşmanın yapıldığı o vagonda, bu sefer Fransa mecburiyetten bir antlaşma imzalar.

Tarihî olaylara tanıklık eden Şark (Doğu) Ekspresi’nin bu 2419 numaralı vagonu, daha sonra Almanya'ya götürülür.

III.PERDE: FRANSIZLAR ALMANLARA DİZ ÇÖTÜRÜYOR

Yıl 1945. II. Dünya Savaşı Almanların yenilgisi ile sona erer.

Bu sefer Fransızlar iki kere anlaşma imzalanan Şark (Doğu) Ekspresi’nin 2419 numaralı vagonu isterler. Almanlardan intikam alacaklardır. Fakat vagon yoktur. Hitler kısa bir süre önce talimat vererek bir SS birliğine vagonu imha ettirmiştir.

Vagonu bulamayan Fransızlar 1940’ta kırılan gururlarını tamir etmek ve Almanlardan intikam almak için yeni bir yol bulurlar.

Madem vagon yok; o zaman 1940’ta anlaşmanın imzalandığı kalemi müzeden çıkartıp getirtirler ve Almanlara o kalemle imza attırırlar.

Bütün bunlar ne anlama geliyor, derseniz. Savaş öyle bir şeydir ki kazananı izzetli ve heybetli yapıp yüceltirken kaybedeni safalete ve zillete düşürür.

Tarih bir milletler mücadelesidir ve Hz. Âdem’den beri insanoğlunun savaşı hiç bitmemiş ve bundan sonra da bitmeyecektir.

Abdülhak Molla ne güzel söylemiş:

“Hazır ol cenge ister isen sulh u salâh.”

Daha önemlisi, sefalete ve zillete düşmemek için milletçe birlik ve beraberlik içinde olalım.

Bizi birbirimize düşürmek, cennet vatanımızı bölmek ve parçalamak isteyen art niyetli mihraklara fırsat vermeyelim.

Sözü, İstiklal Marşı şairimiz M. Âkif Ersoy’un şu veciz beytiyle bitirelim:

Girmeden tefrika bir millete düşman giremez
Toplu vurdukça yürekler onu top sindiremez.